Województwo podkarpackie jest domem dla dwóch wyjątkowych obszarów chronionych, uznanych za parki narodowe zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody z 2004 roku. Parki Narodowe na Podkarpaciu to: Bieszczadzki Park Narodowy i Magurski Park Narodowy, stanowią kluczowe elementy ochrony bogactwa naturalnego i krajobrazowego regionu.

Bieszczadzki Park Narodowy

Bieszczadzki Park Narodowy, założony w 1973 roku, jest trzecim co do wielkości parkiem narodowym w Polsce. Początkowo zajmował obszar 59,55 km², obejmując masyw Tarnicy, Krzemienia, Halicza, oraz Połoninę Caryńską. Rozrósł się poprzez czterokrotne powiększenia w latach 1989, 1991, 1996 i 1999. Jest to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych, z najwyższymi partiami Karpat Wschodnich i dwoma piętrami roślinno-klimatycznymi: regielem dolnym i połoninami.

Roślinność parku obejmuje około 780 gatunków roślin naczyniowych, 250 mchów, 500 porostów i 1000 gatunków grzybów, w tym unikatowe gatunki endemiczne. Fauna reprezentowana jest przez około 230 gatunków kręgowców, w tym niedźwiedzie, wilki, rysie, jelenie oraz liczne gatunki ptaków. Bieszczadzki Park Narodowy jest również częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”.

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy, utworzony w 1994 roku, obejmuje obszar 194,39 km², z czego większość znajduje się w województwie podkarpackim (część Park znajduje się także w województwie małopolskim). Park chroni unikatowy obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Ponad 90% jego powierzchni zajmują lasy, a teren podzielony jest na dwa piętra roślinne: pogórza i regiel dolny.

Park jest domem dla prawie 800 gatunków roślin i niemal 200 gatunków zwierząt. Wśród roślin 59 gatunków objętych jest ochroną ścisłą. Magurski Park Narodowy również posiada obszary ochrony ścisłej, w tym Magura Wątkowska, Kamień i Zimna Woda, a także rezerwat skalny Kornuty i pomnik przyrody Diabli Kamień.

Oba parki narodowe odgrywają kluczową rolę w ochronie przyrody i promowaniu wartości edukacyjnych związanych z zachowaniem naturalnego dziedzictwa Polski. Oferują one unikalne możliwości do obserwacji dzikiej przyrody, edukacji ekologicznej oraz aktywności na łonie natury. Ich znaczenie w kontekście ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej jest nieocenione, a ich istnienie podkreśla wagę ochrony przyrodniczych skarbów Polski dla przyszłych pokoleń.